Scheda n. 4088

Tipo record

Scheda inferiore

Tipo documento

Musica manoscritta

Data

Data certa, 1716

Titolo

Arma, caedes, vindictae, furores

Presentazione

Partitura

Legami a persone

compositore: Vivaldi, Antonio (1678-1741)

Fa parte di

Pubblicazione

[Venezia : autografo, 1716]

Descrizione fisica

1 partitura (c. 209-302)

Filigrana

Non rilevata

Note

L’oratorio venne eseguito all’Ospedale della Pietà come dimostra il libretto stampato a Venezia, da Bartolomeo Occhi, nel 1716. L’inizio della partitura (c. 209r) è contrassegnato dal monogramma composto dalle lettere "A.L.B.M.D.A." (secondo Strohm: Laus Deo Beataeque Mariae Deiparae Amen). Alle cc. 217r e 247r l’indicazione "Per la Sig.ra Barbara"; a c. 153v "Finis prioris partis"; a c. 154r: "Pars Altera"; a c. 302r "Finis". Alle cc. 216v-220 due versioni dell’aria "Matrona inimica"; cancellature e correzioni nella partitura alle cc. 221r, 241v, 242r, 250v, 257r, 263v, 270v, 271r, 276v, 277, 278, 279. Le cc. 244v, 248v e 302 sono prive di notazione.

Titolo uniforme

Arma, caedes, vindictae, furores. Oratorio, Juditha triumphans devicta Holofernis barbarie

Repertori bibliografici

Bibliografia

Descrizione analitica

1.1: (aria, re maggiore, c)
Chorus, Arma, caedes, vindictae, furores
2.1: (recitativo, c)
Holofernes, Felix en fausta dies
3.1: Allegro(aria, sol maggiore, 3/4)
Holofernes, Nil arma, nil bella
4.1: (recitativo, c)
Vagaus, Holofernes, Mi Dux, Domine mi
5.1: (aria, si♭ maggiore, c)
Vagaus, Matrona inimica
6.1: Allegro(aria, si♭ maggiore, 3/8)
Vagaus, Matrona inimica
7.1: (recitativo, c)
Holofernes, Vagaus, Huc accedat Matrona
8.1: (aria, fa maggiore, 6/8)
Juditha, Quocum Patriae me ducit amore
9.1: (recitativo, c)
Abra, Ne timeas non, laetare
10.1: (aria, sol maggiore, c)
Abra, Vultus tui vago splendori
11.1: (recitativo, c)
Abra, Juditha, Vide, humilis prostrata
12.1: (aria, sol minore, 3/8)
Vagaus, Chorus, O quam vaga, venusta, o quam decora
13.1: (recitativo, c)
Vagaus, Holofernes, Juditha, Quem vides prope, aspectu
14.1: Largo(aria, mi♭ maggiore, 3/8)
Juditha, Quando magis generosa
15.1: (recitativo, c)
Holofernes, Juditha, Magna, o foemina petis
16.1: Allegro(aria, re maggiore, c)
Holofernes, Sede, o cara
17.1: (recitativo, c)
Juditha, Holofernes, Tu Judex es, tu Dominus, tu potens
18.1: (aria, sol minore, c)
Juditha, Agitata infido flatu
19.1: (recitativo, c)
Holofernes, In tentorio supernae
20.1: (aria, re maggiore, c)
Vagaus, Chorus, O servi volate
21.1: (recitativo, c)
Vagaus, Abra, Juditha, Tu quoque hebraica ancilla
22.1: Allegro(aria, sol maggiore, c)
Abra, Quamvis ferro et ense gravis
23.1: (aria, si♭ maggiore, c)
Juditha, Veni, veni, me sequere fida
24.1: (recitativo, c)
Abra, Venio Juditha, venio: animo fave
25.1: (aria, la maggiore, c)
Abra, Fulgeat sol frontis decorae
26.1: (recitativo, c)
Abra, In Urbe interim pia
27.1: Allegro(aria, si♭ maggiore, 3/8)
Chorus, Mundi Rector de Caelo micanti
28.1: (recitativo, c)
Ozias, Summi Regis in mente
29.1: (aria, fa maggiore, c)
Ozias, O Sydera, o stellae
30.1: (recitativo, c)
Ozias, Holofernes, Jam saevientis in hostem
31.1: (aria, mi♭ maggiore, 3/8)
Holofernes, Nox obscura tenebrosa
32.1: (recitativo, c)
Holofernes, Juditha, Belligerae meae sorti
33.1: (aria, re maggiore, 3/8)
Juditha, Transit aetas
34.1: (recitativo, c)
Holofernes, Juditha, Haec in crastinum serva: Ah, nimis vere
35.1: Largo(aria, do maggiore, c)
Holofernes, Noli o cara te adorantis
36.1: (recitativo, c)
Juditha, Holofernes, Tibi dona salutis
37.1: (aria, si♭ maggiore, 3/8)
Chorus, Plena nectare non mero
38.1: (recitativo, c)
Holofernes, Tormenta mentis tuae fugiant a corde
39.1: (aria, do minore, 12/8)
Juditha, Vivat in pace, et pax regnat sincera
40.1: (recitativo, c)
Juditha, Sic in Pace inter hostes
41.1: (aria, fa maggiore, 3/8)
Vagaus, Umbrae carae, aurae adoratae
42.1: (recitativo, c)
Vagaus, Juditha, Abra, Quae fortunata es tu vaga Matrona
43.1: Allegro(aria, mi minore, 2/4)
Abra, Non ita reducem
44.1: (recitativo, c)
Abra, Jam pergo, postes claudo
45.1: (recitativo, c)
Juditha, Summe Astrotum Creator
46.1: Larghetto(aria, re minore, 3/4)
Juditha, In somno profundo
47.1: (recitativo, c)
Juditha, Abra, Impii, indigni Tiranni
48.1: Allegro(aria, la minore, 12/8)
Abra, Si fulgida per te
49.1: (recitativo, c)
Vagaus, Jam non procul ab axe
50.1: Presto(aria, sol minore, c)
Vagaus, Armatae face et anguibus
51.1: (recitativo, c)
Ozias, Quam insolita luce
52.1: Allegro(aria, fa maggiore, 2/4)
Ozias, Gaude felix
53.1: (recitativo, c)
Ozias, Ita decreto aeterno
54.1: Allegro(aria, re maggiore, 3/8)
Chorus, Salve invicta Juditha formosa

Trascrizione del testo poetico

[Prima parte]
[Chorus]
Arma, caedes, vindictae, furores,
Angustiae, timores
Precedite nos.
Rotate,
Pugnate
O bellicae sortes
Plagas mille
Mille mortes
Adducite vos.
Arma, caedes, vindictae, furores...

[Holofernes]
Felix en fausta dies
O magnanimi eroes en fortunati
Prospera vobis sors, sydera coelum:
En post saecula tandem
Venit optata lux, lux suspirata,
Qua magni in vestro duce,
Qua dux magnus in vobis: cunctis aequa
Erit tandem victoria,
Et vestro invicto regi honor, et gloria.

Nil arma, nil bella,
Nil fiamma furoris
Si cor bellatoris
Est cadens in se.
Si pugnat sperando,
Iam virtus pugnando
Vigescit in spe.
Nil arma, nil bella...

[Vagaus]
Mi dux domine mi...
[Holofernes]
Et quid ne petis?
[Vagaus]
Felicitatis tuae nuncius accedo.
[Holofernes]
Quidne fausti tu refers?
[Vagaus]
Nil nisi gloriae tuae grande incrementum
Et vere oculis tuis, dulce portentum.
[Holofernes]
Dic...

[Vagaus]
Matrona inimica
Te quaerit ad arma
Dux magne Holofernes
Et cito deh, credas
Tibi erit amica
Si lumina cernes.
Matrona inimica...

[Holofernes]
Huc accedat matrona,
Et sit armorum marti ebrea Bellona.
In Bethulia vilescunt
Hostes miseri egeni: undique luctus
Saevus undique clamor; hic anhelat,
Hic gemit, ille plorat, dolent omnes;
Nil nisi timor, nil nisi maerentium
Ignavia, desperatio, afflictio, inopia,
Et lacrymarum copia.
[Vagaus]
Veni foemina illustris,
Pulcra bellatrix huc, luminae, et pede
Videntes feri, et generosa accede.

[Juditha]
Quo cum patriae me ducit amore
Libertatis dulcissima spes,
Summo ductus a caeli fulgore
Tuto pergat per classica pes.
Quo cum patriae me ducit amore...

[Abra]
Ne timeas non, laetare
Casta vidue dilecta
Certa virtutis tuae munera expecta.

Vultus tui vago splendori
Cedit ira, ridet amor,
Ac tui numinis honori
Laetus plaudit omnium clamor.
Vultus tui vago splendori...

Vide, humilis prostrata
In vultus tui nitore,
Quam estatica sit gens tanta armata.
[Juditha]
Nil morae. Ad Holofernem
Me ducite benigni
Duces bellici honoris
Pacis en nuntia venio, et non furoris.

[Vagaus, Chorus]
O quam vaga, venusta, o quam decora,
O spes nostrae victoriae unica, et vera,
Tentoria vultu tuo ducis honora,
Et cuncta ab Holoferne attende, et spera.

[Vagaus]
Quem vides prope aspectu
Terribili, et suavi,
Quam quaris, ipse hic est; amore, et fide,
In ipso pulcra syon spera, et confide.

[Holofernes]
Quid cerno! Oculi mei
Stupidi quid videtis!
Solis, an caeli splendor! Ah summae prolis
Vicunt lumina sua lumina solis.
Sistite, viatrici
Praeparate trophaea, spargite flores,
Et obvient divae suae teneri amores.
[Juditha]
Summe Rex, strenue miles,
Nabuc regis cor, cujus in manu
Stat suprema potestas, nutui cujus
Fortuna, et sors obedit,
Et cuncta jura sua gloria concedit.
[Holofernes]
O quam pulcrior in pulcro
Virtus est ore sonans! Quidne petis,
Suavissima suplex.
[Juditha]
Non mihi, patriae meae
Spem salutis exoro,
Et sic Bethuliae a te pacem imploro.

Quanto magis generosa,
Plus victori gloriosa
Venia victo magis cara.
O quam pulcra tua potentia
Illustrata tua clementia!
Parce dux, ac tolle amara.
Quanto magis generosa...

[Holofernes]
Magna, o foemina petis.
Quae maxima si dentur!
Majora sed a me tibi debentur.
O timpana silete,
Recedite o phalanges,
Cedite amori meo, cedite invictae
Faces, tela, sagittae,
Et vos bellica in campo impia tormenta
Estote in gaudio meo nova contenta.
Hic sede amica mea.
[Juditha]
Non tantus honor
Tuae famulae donetur.
[Holofernes]
Tu me honoras [Juditha] Te colo.
[Holofernes]
Sedeas hic [Juditha] Non debeo, non.
[Holofernes]
Sic jubeo, et volo.

Sede, o cara,
Dilecta spetiosa
Mea vivida rosa,
Mea fulgida fax.
Tu marti triumphanti,
Tu bellico amanti
Pulcherrima pax.
Sede, o cara...

[Juditha]
Tu Judex es, tu Dominus, tu potens
In exercitu tanto, et tuae dextrae victrici
Semper aspectu sint astra felici.
[Holofernes]
Felix per te, magisque felix ero,
Si dum sepulta manet
Lux Apollinis unda, me te dignum
In convivio tu reddas,
Ut melius pacis nostrae amatae, et carae,
Solemnia tecum possim celebrare.
[Juditha]
Inter convivia, et apes
Torpescent labia mea
In jejunio assueta:
Tristis, nec unquam laeta
In epulis adstricta
Nescia est delitiae tantae anima afflicta.

[Juditha]
Agitata infido flatu
Diu volatu
Vagabundo
Maesta hirundo
It plorando
Boni ignara,
Sed impulsu aurae serenae
Tantae cito oblita poenae
In dilecta
Dulcia tecta
Gaudii ridet haud avara.
Agitata infido flatu...

[Holofernes]
In tentorio supernae
Sint in ordine caenae.
Quid, quid natat in Ponto,
Quid, quid in coelo, et terra nutrit
Ne sit legere grave.
Hinc nostrae reginae,
Cui Vagae, tu deservies,
Sit cretensis liei donum suave.

[Vagaus]
O servi volate,
Et domino meo
Vos mensas parate.
Si proxima nox
Invicto Holoferni
Cantemus alterni,
Honoris, amoris
Sit consona vox.
[Chorus]
Honoris, amoris,
Sit consona vox.
O servi volate...

[Vagaus]
Tu quoque hebraica ancilla
In nostro gaudio tanto
Eris in corde tuo laeta, et tranquilla.
[Abra]
Quam audacter discurrit
Non minus servus suo Domino nequam.
Properemus Juditha: ubique semper,
Tecum sperans in coelis
Ero dominae meae socia fidelis.

[Vagaus]
Quamvis ferro, et ense gravis
Dulcis tamen, et suavis
Pro te dux erit, o bella:
Tibi tua tu sors, et fatum,
Nec per te framit iratum,
Tua pupilla fit tua stella.
Quamvis ferro, et ense gravis...

[Juditha]
Veni, veni, me sequere fida,

Abra amata,
Sponso orbata,
Turtur gemo et spiro in te:
Dirae sortis tu socia, confida,
Debellata
Sorte ingrata,
Sociam laetae habebis me.
Veni, veni, me sequere fida...

[Abra]
Venio Juditha, venio: animo fave,
Amori, crede, tuo nil erit grave.

Fulgeat sol frontis decorae
Et afflictae abeat aurorae
Rosa vaga tua pupilla,
Ama, langue, finge ardere,
Nostrae sorti si favere
Potest una tua favilla.
Fulgeat sol frontis decorae...

In urbe interim pia
Incertas audi voces, aura levis
Fert murmur voti et gloriae, credo, tuae;
Gemunt et orant una
Virgines Juda incertae sortis suae.

[Chorus]
Mundi Rector de coelo micanti
Audi preces, et suspice vota
Quae de corde pro te dimicanti
Sunt pietatis in sinu devota.
In Juditha tuae legi dicata
Flammas dulcis tui amoris accende
Feritate sic hostis domata
In Bethuliae spem pacis intende.
Redi, redi jam victrix pugnando
In cilicio, in prece revive
De Holoferne sic hodie triumphando
Pia Juditha per saecula vive.

[Seconda parte]
[Ozias]
Summi regis in mente
Mihi sunt alta arcana: hostis tiranni,
Bellatoris iniqui
Prope, coelo favente,
Fata extrema prevideo. Deus Abraam
Exercitum Deus es, potens in bello,
Tuo nomini inimicam
Virtute dexterae tuae dissipa gentem.
Te supplices precamur: Tibi gloria
Sit diligentium te nova victoria.

O sydera, o stellae,
Cum luna cadenti
Estote facellae
In hostem ferales.
Cum nocte faelici
Ruant impiis inimici,
Et sole surgenti
Sint luces mortales.
O sydera, o stellae...

Jam saevientis in hostem
Castae nostrae Judithae
Gratae sunt coelo preces, triumphando
Ad nos cito redibit,
Et duca ablato ria gens peribit.
[Holofernes]
Nox in umbra dum surgit,
Radiante in mare sol lumino cadit;
Sed tu pulcra Juditha
Luminose mi sol in caeco horrore
Resurgis coram me vivido ardore.

Nox obscura tenebrosa
Per te ridet luminosa
Miro fulgida splendore;
Neque lucis novae aurora
Tam superba tam decora
Victa tuo surget splendore.
Nox obscura tenebrosa...

Belligerae meae sorti,
Quaeso o cara condona:
Haec numine conviva
Non sunt fercula digna.
[Juditha]
Magnitudinis tuae bene sunt signa.
[Holofernes]
Magnum meum cor tu reddis,
Si amantem vultus tui iure me credis.
[Juditha]
Nil nisi sui factoris
In orbe a creatura
Est conservanda imago.
[Holofernes]
Ad tantum cogis me vultu tuo vago.
[Juditha]
Quid quid Splender in ore
Est pulvis, umbra, nihil.

Transit aetas,
Volant anni,
Nostri damni
Causa sumus.
Vivit anima immortalis,
Si vitalis
Amor, ignis, cuncta sumus.
Transit aetas...

[Holofernes]
Haec in crastinum serva: ah, nimis vere
Esse ignem sentio amorem,
Si nimis sentio in me viscera ardere.
[Juditha]
Tanti caloris aestum
Tempera strenue Dux, flammas evita.
[Holofernes]
Uror [Juditha] Longe ibo [Holofernes] Non cara Juditha.

Noli o cara te adorantis
Voto ducis non favere,
Et suspiria animae amantis
Saltem disce non horrere.
Noli o cara te adorantis...

[Juditha]
Tibi dona salutis
Precor e Caelo Dux.
[Holofernes]
Prosit: bibendo
A te salutem spero,
Et si tu amabis me, tua salus ero.

[Chorus]
Plena nectare non mero
Aurea pocula almi amores
Myrto et rosis coronate;
Et in mutuo gaudio vero
Horum numinum ardores
Dulci flamma prosperate.
Plena nectare non mero...

[Holofernes]
Tormenta mentis tuae fugiant a corde,
Et calicem sumendo
Vivat gloria Judithae, et belli face
Extincta, amor per te vivat in pace.

[Juditha]
Vivat in pace, et pax regnet sincera,
Et in Bethulia fax surgat amoris
In pace semper stat laetitia vera,
Nec amplius bella sint causa doloris,
In pace anima mea tu cuncta spera
Si pax solatium est nostri moeroris.
In pace bone Deus cuncta tu facis,
Et cara tibi sunt munera pacis.

Sic in pace inter hostes
Sit mea patria inofensa,
Sed quid video? Holofernes
Accensus mero suo dormit in mensa!
Consurgam. Vestro duci
Huc accurrite, o servi: huc Abra veni,
Hic in tentorio stantes,
Dum dormit inimicus
Precemur vere Deum nos vigilantes.

[Vagaus]
Umbrae carae, aurae adoratae
Deh gratae
Spirate;
Si Dominus dormit
Stet tacita gens.
A cura tam gravi
In sommo suavi
Sit placida mens.
Umbrae carae, aurae adoratae...

Quae fortunata es tu vaga matrona,
Quae de tam strenuo duce tryumphasti,
Et hostium domatorem tu domasti.
[Juditha]
Faxit de coelo rex, reges qui regit,
Et cordi mei devota
Exaudiat pietas Dei suspiria, et vota.
[Vagaus]
Bene in thalamo quiescat: mensas tollo,
Et hic pulcra Juditha
Potes cum duce tuo sola laetari,
Et poenas cordis tui tu consolari.
Sed huc ancilla venit,
Jam festinans discendo,
Et sic amori tuo locum concedo.
[Juditha]
Bene venisti, o fida,
En tempus nostrae gloriae,
Et suspirata tandem hora victoriae.
[Abra]
Cuncta fauste succedant,
Et tibi, o mea Juditha
Eris, et patriae tuae, salus et vita.
[Juditha]
Nil ultra: claude fores,
Impedi viatores,
Et caelesti fervore cor accende,
Et mox victricem me tacita attende.

[Abra]
Non ita reducem
Progeniem noto
Raptam a gelido
Mater expectat,
Ut ego fervida
Expecto te.
Sed poena barbarae,
et brevis morae
Animam nimium
Vexat amantem
Timore, et spe.
Non ita reducem...

Jam pergo, postes claudo,
Et te nostra eroina expecto, et laudo.

[Juditha]
Summe astrorum creator,
Qui de nihilo jam cuncta eduxisti,
Et tibi ut servi essemus
Ad imaginem tuam tu nos fecisti.
Clemens in coelo pater,
Potens in mundo Deus,
Qui Jaheli victrici,
Qui Deborae pugnanti vim dedisti,
Adiuva nos in prece, et culpas tolle,
Et de forti tua dextra
Imbelli dextrae meae rodur extolle.

In somno profundo
Si jacet immersus
Non amplius sit vigil
Qui dormit in te.
Quiescat exanguis,
Et sanguis
Sic exeat
Superbus in me.
In somno profundo...

Impii, indigni tiranni
Conopeo hic apensum
Denuo ferrum, ictus tendo, infelicem
Ab Holofernis busto
Deus in nomine tuo scindo cervicem.
Salvete o pia tentoria
In vobis semper clara
Et coelo, et mundo sit alta victoria.
Abra, Abra accipe munus,
In sacculum repone, et fida ancilla
Me sequere, festina,
Et clemens extra castra
Tuto perducat nos dextra divina.
[Abra]
Quid mihi! Oh mira res! Diro draconi
Tu caput obtruncasti,
Et simul una in uno omnes domasti?
Eamus cito eamus,
Et mille, mille Deo gratias agamus.

Si fulgida per te
Propitia caeli fax
Si dulci animae spe
Refulsit alma pax,
Solum beato
Duci increato
Debetur nostra pax,
Et nostra gloria.
Dat illo cordi ardorem,
Ille dextrae vigorem,
Et manus donum suae
Nostra victoria.

[Vagaus]
Jam non procul ab axe
Est ascendens aurora, undique rara
Caelo sydera micant: in tentorio
Pallet incerta lux: patet ingressus,
Neminem video; sed heu, heu quid cerno?
Fusus undique sanguis!
Heu quam horrendum visu!
Truncus Domini mei jacet exanguis.
Milites huc venite
Surgite, o servi, excubiae non dormite.
Omnes perditi sumus:
Bethulia amissa, et Holofernes extincto.
Heu cuncti, cuncti miseri ploremus
Et ducis nostri funus vindicemus.

Armatae face et anguibus
A caeco regno squallido
Furoris sociae barbari
Furiae venite ad nos.
Morte, flagello, stragibus
Vindictam tanti funeris
Irata nostra pectora
Duces docete vos.
Armatae face et anguibus...

[Ozias]
Quam insolita luce
Eois surgit ab oris
Floribus cincta suis roscida aurora!
O quam ridet serena
Jucundo nobis dies lumine plena!
En venit tandem venit
(Eam a longe prospicio, ad eam curramus)
Venit Juditha venit,
Et Juditha triumphans. Filia electa
Quanto gaudio te amplector: summe Deus
Exultat ecce in te spiritus meus.

Gaude felix
Bethulia letare
Consolare
Urbs nimis afflicta.
Caelo amata
Es fortunata
Inter hostes semper invicta.
Gaude felix...

Ita decreto aeterno
Veneti Maris Urbem
Inviolatam discerno,
Sic in Asia Holoferni impio tiranno
Urbs virgo gratia Dei semper munita
Erit nova Juditha,
Et pro popolo suo Pastor orabit,
Et fidelis Ozias
Veram Bethuliae suae fidem servabit.
Eja virgines Syon
Festinate cum gloria
In sperata victoria,
Et pietatis in sinu
Cum psalterio sonanti
Applaudite Judithae triumphanti.

[Chorus]
Salve invicta Juditha formosa
Patriae splendor spes nostrae salutis.
Summae norma tu vere virtutis
Eris semper in mundo gloriosa.
Debellato sic barbaro Trace
Triumphatrix sit Maris Regina.
Et placata sic ira divina
Adria vivat, et regnat in pace.

Paese

Italia

Lingua

Italiano

Segnatura

I-Tn - Torino - Biblioteca Nazionale Universitaria, sezione musicale
fondo Foà
collocazione Foà 28.67

Scheda a cura di Giulia Giovani
Ultima modifica: